Rozpoczął się kolejny rok szkolny – nasze pociechy poszły do szkół, my Rodzice zaś  jesteśmy  za nie odpowiedzialni i ….  no właśnie – na czym polega władza rodzica – jakie są prawa ale przede wszystkim jakie są nasze rodzicielskie obowiązki .

Rodzice co do zasady sprawują władzę rodzicielską nad swoimi niepełnoletnimi dziećmi. Oznacza to w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw
Ważne, że władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny (a nie interes rodziców).

 Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską do  pełnoletności. Przysługuje ona obojgu rodzicom, przy czym jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców

Zgodnie z art. 95. władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Z drugiej strony władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny, a rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Reprezentowanie dziecka

Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską – czyli reprezentują  dziecko. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. W dwóch rodzajach spraw takiego uprawnienia rodzice nie mają. Dotyczy to: 

czynności prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską,

oraz czynności prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo, że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.

 Te same ograniczenia dotyczą reprezentowania dziecka w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym

Zarząd majątkiem dziecka

Władza rodzicielska to także zarząd majątkiem małoletniego dziecka. Rodzice są zobowiązani sprawować go z należytą starannością. Chodzi nie tylko o to, by majątek dziecka nie tracił na wartości, nie niszczał, ale był w możliwie bezpieczny sposób pomnażany. Warto mieć na uwadze, że zarząd nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Nie mogą bowiem bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.

Przy wykonywaniu takiego zarządu rodzice są dość mocno ograniczeni. Nie mogą bowiem bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.

Przykład? Dziecko dostaje mieszkanie np. po dziadkach. Rodzice muszą o nie dbać. By je wynająć muszą mieć zgodę sądu – bo najem lokalu należącego do dziecka stanowi czynności przekraczającą zakres zwykłego zarządu. 

Dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim wykorzystywany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyżka zaś na inne uzasadnione potrzeby rodziny.

Zawieszenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej

Zgodnie z przepisami  Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego  w razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec jej zawieszenie. Chodzi tu o przeszkody po stronie rodzica, które są poważne, obiektywne i uniemożliwiają lub utrudniają mu wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody, albo jeśli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawia ich władzy rodzicielskiej

Pozbawienie władzy rodzicielskiej czy zawieszenie jej wykonywania nie sprawia, że rodzic nie ma prawa do utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Jednak z przyczyn, które uzasadniają pozbawienie lub zawieszenie władzy może również dojść do ograniczenia czy zakazania kontaktów rodzica z dzieckiem (np. uzależnienie i demoralizujący wpływ rodzica na dziecko).

Co ważne to, czy rodzic ma pełnię władzy rodzicielskiej, czy jego władza rodzicielska została zawieszona bądź został jej pozbawiony nie wpływa na obowiązek alimentacyjny wobec dziecka.

Rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Pięknej jesieni Państwu życzę.

 Joanna Świątek – Wojnarowska  prawnik