Rozwody w dzisiejszych czasach zdarzają się coraz częściej. Sam proces rozwodowy w przypadku konfliktu pomiędzy stronami może trwać stosunkowo długo. Wprawdzie po wydaniu wyroku otrzymamy alimenty, jednak co z okresem w którym toczy się spór sądowy?
Koszty utrzymania rodziny, które niegdyś ponosili wspólnie małżonkowie podczas przedłużającego się procesu zwykle dostarczane są tylko przez jednego z nich. Nawet gdy druga strona dobrowolnie (oczywiście istnieje obowiązek o czym dalej w tekście, jednak świadczenie nie jest ustalone co do wysokości) decyduje się na współponoszenie kosztów utrzymania rodziny w przypadku braku orzeczenie sądowego lub ugody może czynić to w sposób niewystarczający, a z uwagi na dobrowolny charakter świadczenia w każdej chwili może zrezygnować z udzielania pomocy.
Czy w takim przypadku jesteśmy zdani wyłącznie na siebie? Nie, o ile złożymy wniosek o zabezpieczenie przedmiotowych kosztów.
Aby dobrze zrozumieć konstrukcję ponoszenia kosztów przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa należy wskazać na artykuł 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z ww. przepisem jednym z obowiązków osób pozostających w małżeństwie jest konieczność przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Nie jest to więc prawo, możliwość – lecz obowiązek, którego niewypełnianie skutkować będzie koniecznością zabezpieczenia roszczenia. Należy również zwrócić uwagę na sformułowania „według swoich sił oraz możliwości zarobkowych”, co jasno wskazuje, że przyczynianie się musi mieć charakter racjonalny. Nie można zobowiązać kogoś do przekazywania na rzecz drugiej osoby całości lub znacznej części wynagrodzenia, trzeba zapewnić środki na utrzymania się osoby obowiązanej do współponoszenia kosztów utrzymania rodziny.
Ustawodawca uzależnił więc kwotę partycypacji od zarobków. Należy jednak pamiętać, że w przypadku gdy osoba ma wykształcenie czy doświadczenie, a pomimo tego celowo nie wykorzystuje potencjału w celu zaniżenia alimentów czy kosztów utrzymania rodziny, sąd może zobowiązać do uiszczania kwoty przekraczającej wynagrodzenie obowiązanego. Ponadto należy również zwrócić uwagę na osobiste starania jakie ponosi jedna ze stron w przypadku posiadania wspólnych dzieci lub pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Dzieci zwykle spędzają czas z jedną ze stron postępowania i to ona zajmuje się ich wychowaniem, ale również opiekuje się na co dzień małoletnimi. Ustawodawca miał świadomość takiego stanu rzeczy, dlatego też zawarł zapis uwzględniający przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny poprzez świadczenie osobistych starań, którą powinniśmy poczytywać właśnie jako świadczenie opieki na rzecz dzieci.
Wniosek o zabezpieczenie kosztów utrzymania rodziny można złożyć zarówno w odrębnym piśmie procesowym, jak i w treści samego pozwu. Powyższy wniosek jeżeli został złożony przez osobę uprawnioną do uzyskania zabezpieczenia nie podlega opłacie. W piśmie należy wprost wskazać wysokość żądanej przez nas kwoty oraz uzasadnić jej wysokość, a także uprawdopodobnić ponoszenie kosztów przez rodzinę.
Należy też wspomnieć o środkach dowodowych niezbędnych do wykazania uzasadnionych potrzeb utrzymania rodziny. Powinno się utrzymanie kosztów rodziny rozbić na poszczególne kategorie wskazujące jakie są średnio miesięczne koszty wyżywienia, odzieży, środków higieny czy chemii gospodarczej przypadające na osobę. Należy rozróżnić również poszczególne składniki z uwagi na predyspozycje osobowe, oczywiście większe są koszty wyżywienia osoby dorosłej niż małoletniego lub koszty leków w przypadku osoby przewlekle chorej (może to być przykładowo alergia, chodzi o to by choroba była długotrwała lub powracająca). Dodatkowo wszyscy członkowie rodziny powinni partycypować w kosztach utrzymania wspólnego mieszkania (czynsz, gaz, prąd itd.).
W jaki sposób należy wykazać koszty? Osobiście zalecam gromadzenie wszelkiego rodzaju dowodów takich jak faktury, rachunki oraz paragony – to wprost uzmysłowi Sądowi jakie są realne koszty ponoszone przez rodzinę. Niezbędne będzie również przedłożenie dokumentów wskazujących na wynagrodzenie jakie otrzymuje partner lub partnerka w przypadku ich posiadania. Jeżeli nie mamy możliwości załączenia dokumentów wykazujących ww. kwoty należy wnieść o zobowiązanie przez Sąd do wykazania wysokości wynagrodzenia przez drugą stronę. Tak przygotowane załączniki należy dołączyć do pisma – będą one potwierdzać zawarte w nim tezy.
Ostatecznie to Sąd będzie decydować o wysokości kosztów jakie przyzna na utrzymanie rodziny. Sąd w tym zakresie wydaje postanowienie, które będzie regulować jaką kwotę będzie łożyć druga strona, ww. orzeczenie jest zaskarżalne – w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia można złożyć zażalenie.
Zabezpieczenie ma charakter czasowy – zabezpiecza on koszty tylko i wyłącznie na czas trwania procesu. Po jego zakończeniu w miejsce pierwotnie ustalonego zabezpieczenia przyznane zostaną alimenty, o ile wnieśliśmy o ich zasądzenie. Głównym celem przyznania przedmiotowego zabezpieczenia jest więc zapewnienie równej stopy życiowej dla wszystkich członków rodziny na czas trwania postępowania oraz zagwarantowanie, że w przypadku rozstania i konfliktu nie dojdzie do rażącej dysproporcji pomiędzy życiem przed wytoczeniem powództwa, a sytuacją w trakcie procesu rozwodowego.
Joanna Świątek – Wojnarowska prawnik