Dzień dobry. Dziś chciałabym Państwu przedstawić zagadnienie związane z ochroną wysokości wynagrodzenia pracownika z dwóch punktów widzenia – w jaki  sposób przepisy prawne interpretują ta ochronę z pozycji pracodawcy a jak z pozycji pracownika. Inaczej ujmując – czy jest to prawo czy tez obowiązek ? 

Pracodawca ma obowiązek chronić dane pracownika albowiem  wysokość wynagrodzenia pracownika jest jego dobrem osobistym . Jako takie chronione jest przez prawo. W przypadku, kiedy pracodawca ujawni informacje o wynagrodzeniu pracownika, bez jego zgody narusza jego  dobra osobiste . Wysokość zarobków poszczególnych pracowników jest tajna, a ich udostępnienie jest naruszeniem dóbr osobistych. 

Ujawnienie wynagrodzenia pracownika oprócz naruszenia jego dobra osobistego, może spowodować naruszenie danych osobowych pracownika.  Co  może zatem  zrobić pracownik którego wysokość wynagrodzenia „wyciekła” i stała się publiczną informacją?  Pracownik może domagać się od pracodawcy, który ujawnił jego dane osobiste – w postaci wysokości wynagrodzenia –zadośćuczynienia i odszkodowania. Pracodawca, w którego firmie doszło do ujawnienia informacji o danych osobowych pracowników, naraża się na odpowiedzialność za złamanie przepisów ustawy o ochronie danych osobowych.

W razie stwierdzenia, że działanie lub zaniechanie kierownika jednostki organizacyjnej, jej pracownika lub innej osoby fizycznej będącej administratorem danych wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w ustawie. Generalny Inspektor kieruje do organu powołanego do ścigania przestępstw zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, dołączając dowody dokumentujące podejrzenie.

Kto administrując zbiorem danych lub będąc obowiązany do ochrony danych osobowych udostępnia je lub umożliwia dostęp do nich osobom nieupoważnionym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Jak wygląda ta ochrona z punktu widzenia pracownika ? 

Pracodawca zapisują często w umowie o pracę, regulaminie wynagradzania lub w przepisach prawnych obowiązujących u niego, zakaz rozpowszechniania informacji o otrzymywanym wynagrodzeniu.  Ujawnienie wynagrodzenia pracowników jest bardzo często nie na rękę pracodawcy. Wystarczy przypomnieć niedawny pomysł, zgodnie z którym podawanie wynagrodzenia w ogłoszeniu o pracę miało stać się obowiązkowe. Pomysł nie wszedł w życie, sprzeciw wyrażali głównie pracodawcy. Dlaczego ?  Głównie dlatego że jawność wynagradzania zmusiłaby pracodawców do zapewnienia równych zasad  w wynagrodzeniach – a to często nie jest pracodawcy na rękę .Innym powodem może być tzw. tajemnica przedsiębiorstwa. Czasami informacja o tym ile wynoszą wynagrodzenia w danym zakładzie pracy stanowi cenną wiedzę dla konkurentów.

Jakie konsekwencje grożą pracownikowi za złamanie zakazu. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. W kodeksie pracy nie ma przepisu przewidującego kary za ujawnieni przez pracownika wysokości swojego wynagrodzenia. Żaden przepis nie zabrania pracownikowi „z góry” rozmawiać o pensjach. W prawie pracy obowiązuje jednak parę innych zasad, które mogą na taki obowiązek wpłynąć.

Przede wszystkim pracownik ma obowiązek dbałości o dobro pracodawcy oraz nakaz przestrzegania tajemnicy określone w odrębnych przepisach (art. 100 § 2 pkt 4 i 5 Kodeksu Pracy). W ramach tych obowiązków mieści się powinność strzeżenia tzw. tajemnicy przedsiębiorstwa. Ujawnienie wysokości swoich zarobków konkurencyjnej firmie może być więc potraktowane jako naruszenie tego obowiązku.

Warto jednak zauważyć, że swojego czasu zupełnie odmienne stanowisko zajęło Ministerstwo Pracy:

W opinii Departamentu stosowanie przez pracodawców klauzul zakazu ujawniania wysokości osiąganego przez pracownika wynagrodzenia nie znajduje uzasadnienia w regulacjach kodeksu pracy oraz kodeksu cywilnego. W obecnym stanie prawnym brakuje wyraźnego przepisu prawa pracy, który nakazywałby pracownikowi dbanie o dobro zakładu poprzez nieujawnianie wysokości osiąganego wynagrodzenia.(Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 sierpnia 2009 r. DPR-II-053-73143/Ak/MC/09)

Pracodawca ma prawo nakładać na pracownika kary upomnienia lub nagany za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy. Można z tego wywieść prawo pracodawcy do ukarania pracownika za ujawnianie wysokości swojego wynagrodzenia. Jednak w takim przypadku, pracodawca musi się liczy, z tym, że pracownika ma prawo wnieść sprzeciw, a następnie wystąpić do sądu pracy z pozwem.

 Bardzo ciekawy przypadek rozpatrywał Sąd Najwyższy. Tłem tej historii była sytuacja pewnie popularna w wielu firmach Otóż pracownik przez przypadek dowiedział się o zarobkach jego kolegów.  Okazało się, że osoby na tych samych stanowiskach otrzymują zupełnie  różne pensje.  Pracownik skonfrontować wszystkie te osoby na co pracodawca zdecydował się wypowiedzieć mu umowę o pracę z uwagi na to, że naruszył zakaz ujawniania pensji.

Oto co stwierdził Sąd Najwyższy:

Przekazanie przez pracownika innym pracownikom danych objętych tzw. klauzulą poufności wynagrodzeń w celu przeciwdziałania nierównemu traktowaniu i przejawom dyskryminacji płacowej nie może stanowić podstawy rozwiązania z nim umowy o pracę w trybie art. 52 KP. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2011 r. sygn. akt II PK 304/10)

Zasada równego traktowania w prawie pracy to jedna z najważniejszych zasad prawa pracy. Zgodnie z nią pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Rozmowy o wynagrodzeniu między pracownikami ciężko uznać za ujawnianie tajemnicy przedsiębiorstwa.

Tymczasem wszystkiego najlepszego dla Państwa a w razie potrzeby  dyżur prawnika w Kurierze Szczecińskim do odwołania w formie telefonicznych porad w każdą środę od 15.30 do 18.30. 

                     Joanna Świątek – Wojnarowska  prawnik